محیط زیست

شهاب‌سنگی که رشد گیاهان را سریع تر کرد!

بیگ بنگ: ۶۶ میلیون سال پیش، یک جرم آسمانی به قطر تقریبی ده کیلومتر به شبه جزیره یوکاتان، واقع در مکزیک، با نیروی مخربه صد تراتن تی‌ان‌تی اصابت کرد و حفره‌ای به وسعت بیش از ۱۵۰ کیلومتر به جای گذاشت. بسیاری از پژوهشگران بر این باورند بر اثر این رویداد مهیب، اتفاقات هولناکی در سراسر جهان به وقوع پیوست: سونامی های بزرگ، آتش سوزی های جنگلی، زمین لرزه های عظیم و انفجارهای آتشفشانی همگی دست در دست یکدیگر دادند تا نسل دایناسورها از میان برود و بستر حیات پستانداران مهیا شود، اما براستی چه بر سر گیاهانی آمد که دایناسورها از آنها تغذیه می کردند؟ فرضیه های متفاوتی وجود دارد: بعضی از آنها تاکید دارند چنین رویداد سهمگینی، همه موجودات زنده روی زمین را بدون استثنا به نیستی محکوم کرد، اما در نقطه مقابل، فرضیه دیگری وجود دارد که معتقد است بعضی از گونه ها به علت داشتن ویژگی های سازش پذیر توانستند به حیات خود ادامه دهند. برای نمونه، مطالعات اخیر محققان دانشگاه آریزونا نشان می دهد شهاب سنگی که باعث انقراض دایناسورها شد به نابودی گیاهان گلدار همیشه سبز نیز انجامید، اما گیاهان برگریز به علت سازگاری بیشتر با تغییرات سریع و شدید آب و هوایی باقی ماندند. پژوهشگران از اصول بیومکانیک کمک گرفتند و با مطالعه فسیل نهاندانگان (گیاهان گلدار به استثنای مخروطیان) موفق شدند زیست بوم نوعی جمعیت گیاهی متنوع و رایج را طی یک دوره دو میلیون ساله که متاثر از تحولات عظیم زمین شناسی بود، بازسازی کنند. به این منظور، حدود هزار نمونه فسیل گیاهی متعلق به یک میلیون و ۴۰۰ هزار سال آخر دوره کرتاسئوس و ۸۰۰ هزار سال اول دوره پالئوژن مورد بررسی قرار گرفت. نمونه ها به منطقه ای در جنوب ایالت داکوتای شمالی مربوط بود که اواخر دوره کرتاسئوس، یک دشت سیلابی پست به حساب می آمد و کانال های متعدد رودخانه ای از آن رد می شد. شواهد حکایت از این دارد که در بازه زمانی ذکر شده، نهاندانگان برگریز که رشد سریعی داشتند جای همپایان همیشه سبز خود را که به کندی رشد می کردند گرفتند. اگر نگاهی به نهاندانگان همیشه سبز نظیر راج و پیچک بیندازید، متوجه می شوید آنها غالبا در سایه و به کندی رشد می کنند و برگ های تیره ای دارند. بعلاوه می بینید در سراسر جهان تعداد جنگل های پوشیده از گیاهان همیشه سبز چندان زیاد نیست، در حالی که گونه های برگریز فراوانی بیشتری دارند. به این ترتیب، پژوهشگران دریافتند نابودی گیاهان همیشه سبز تصادفی نبود، زیرا شیوه ذخیره سازی منابع غذایی در گیاهان تعیین کننده نوع عملکرد آنها در موقعیت های بحرانی است. بعد از برخورد شهاب سنگ، دمای هوا به علت انباشته شدن اتمسفر از گرد و غبار ناشی از اصابت به طرز چشمگیری پایین آمد. در نتیجه، گیاهان برگریز که رشد سریع تری داشتند و تغییرات آب و هوایی به نفع آنها بود گسترش یافتند و جای گیاهان همیشه سبز را گرفتند. گیاهان برگریز استراتژیک تر عمل کردند و بقای آنها تا امروز تضمین شد.  منابع: sciencedaily , astrobio