* پژوهش های تازه نشان می دهند که خاستگاه بیشتر آب های سیاره ی زمین ابر مولکولی‌ای بوده که خورشید و سامانه‌ی خورشیدی را پدید آورد، نه قرص موادی که ۴.۶ میلیارد سال پیش به گرد خورشید می چرخید.
| سفر یخ آب در گذر زمان از ابر مولکولی مادری خورشید آغاز می شود، وارد مرحله ی شکل گیری ستاره می گردد، و سرانجام در روند پیدایش سیاره ها شرکت می کند. تصویر کمی بزرگ تر |
چه کسی می توانست حدس بزند که اقیانوس های زمین از خورشید پیرتر باشند؟ بخش بزرگی از آب های سیاره ی ما و پیرامونسامانه ی خورشیدی در آغاز ذرات ریز یخی شناور در فضای میان ستاره ای بوده اند. این یافته سرنخ های ارزشمندی نه تنها درباره ی ساختار سامانه ی خورشیدی، بلکه درباره ی ساختار احتمالی سیاره های پیرامون دیگر ستارگان به ما می دهد.
ایزیدور کلیوز از دانشگاه میشیگان در آن آربور می گوید: «آب یک جزء بنیادین است که تقریبا همه ی گونه های زیستی زمین برای رشد به آن نیاز دارند.» «با شناخت خاستگاه آب می توانیم اندکی به میزان رواج و فراوانیِ زندگی در کیهان پی ببریم.»
همه ی آب های درون سامانه ی خورشید -از سیاره ها گرفته تا دنباله دارها، شهاب سنگ ها، و ماه های یخی مانند اروپا- مقدار معینی دوتریوم دارند، یکی از ایزوتوپ های هیدروژن که دارای یک نوترون اضافی است.
یخی که در فضای میان ستارگان پیدا می شود از این هم دوتریوم بیشتری دارد، از همین رو مدت ها گمان می رفت که سرچشمه ی آب سنگین سامانه ی خورشیدی هم همین یخ های میان ستاره ای بوده. ولی سامانه ی خورشیدی در روزگار جوانی آن چنان پرخشونت و پر از تابش های شدید بوده که هر گونه یخی که بر پایه ی این پنداشت از بیرون می آمد، می بایست تجزیه شود و بعدها دوباره به هم بپیوندد و آب بسازد.
ولی هنگامی که کلیوز و همکارانش مدلی از جوانی خورشید را ساختند به ناکارآمدی این توضیح پی بردند. پس از این که در مدل آنها، همه ی یخ های میان ستاره ای از هم گسیخته شد، دریافتند که اکسیژن در مونوکسید کربن یخ زده به دام افتاد؛ و همچنین هیدروژن یونیده ی دوتریوم‌دار هم به اندازه ی کافی تولید نشد. کوتاه سخن آن که سامانه ی خورشیدی در زمان نوزادی، نمی توانست اجزای آب با این سطح بالا از دوتریوم که اکنون می بینیم را داشته باشد.
بنابراین یخ میان ستاره ای، یعنی یخ درون ابر مولکولی که مادر خورشید و سامانه اش بوده، می بایست از بمباران تابشی و خشونت های آغازین تاریخ سامانه ی خورشیدی نجات یافته و دست نخورده به درون سیاره ها، ماه ها و دنباله دارها راه پیدا می کرد. به برآورد کلیوز وهمکارانش، نزدیک به نیمی از آب اقیانوس های زمین و احتمالا همه ی آب درون دنباله دارها از همین سرچشمه ی کهن آمده اند.
یخ تنها چیز درون فضای میان ستاره ای نیست- به گفته ی فرد سیسلا که یک دانشمند سیاره شناس در دانشگاه شیکاگو است، در فضای میان سیاره ای مواد آلی هم وجود دارد. اگر ماده ی میان ستاره ای توانسته بوده و به طور دست نخورده در فرآیند شکل گیری سیاره های سامانه ی خورشیدی شرکت کند، پس چه بسا بخشی از سیاره های پیرامون ستارگان دیگر را هم شکل داده باشد. و این شانس آن که سامانه های سیاره ایِ بسیاری با مواد خام موردنیاز زندگی شکل گرفته باشند را افزایش می دهد.
به گفته ی سیسلا، بدین ترتیب همه ی سیاره ها دستکم شانس این را دارند که به مواد آلی، و چیزهایی که در پیدایش زندگی نقش دارند دسترسی پیدا کنند.