مجله مهر: سریال«معمای شاه» علی رغم هزینه گزافی که برای آن صرف شده است نه تنها نظر مخاطب را جلب نکرده که سرشار از گاف هایی است که غیر قابل چشم پوشی است. گزارش زیر تنها بخشی از این اشتباهات بی شمار است
سریال «الف ویژه»این یکی از تأثیرگذارترین صفت‌هایی است که می‌شود آن را به پیشوند و پسوند کارهای نمایشی ضمیمه کرد. خاصیت صفت الف ویژه این است که سازندگان آثار نمایشی به واسطه آن می‌توانند از مدیران و مخاطبان پول و وقت طلب کنند و در عوض بقیه را به امید تماشای یک اثر فاخر چشم انتظار بگذارند اما در ساخت این سریال‌های الف ویژه ما با اثرهایی رو به رو می‌شویم که مخاطب به جای تماشای هفتگی آن و تأثیرپذیری از اثر ترجیح می‌دهد که ضعف و کاستی‌های کار را دستمایه شوخی و طنز در فضای مجازی قرار دهد.
«معمای شاه» یکی از همین سریال‌های الف ویژه است که ساخت و پخش آن با جنجال‌ها و حواشی زیادی همراه بود و انتقادها تند و تیزی را چه از سمت از مردم و چه از سمت منتقدان به دنبال داشت تا جایی که حتی تکرارهای چندباره قسمت‌های سریال در طول هفته و از شبکه‌های مختلف هم نتوانست تماشاچی ازدست‌رفته این کار را پای رسانه ملی بنشاند؛ کاری که به عقیده مخاطبان خاص و عام سرشار از ایرادها و گاف های فاحشی است که نه مخاطب نسل جوان و نه مخاطب نسل قدیم را نتواسته راضی نگه دارد.
استفاده از شعر شاعری که هنوز به دنیا نیامدهاین یکی از اولین گاف های قابل توجهی بود که بعد از پخش قسمت دوم سریال حسابی بین مخاطبان سر و صدا به پا کرد و مدت‌ها بین کاربران شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد. ماجرای این اشتباه گل درشت هم اینجا بود که ما در یکی از صحنه‌های این سریال«سعید نیکپور» بازیگر نقش «دکتر وزیری» را می‌بینیم که در حال خوشنویسی روی کاغذی است که روی آن با خط خوانا این بیت شعر را می‌نویسد « یاعلی گفتیم و عشق آغاز شد» این در حالی است که شاعر این شعر یعنی «دکتر محمود اکرامی» از شاعران معاصر قبل از انقلاب است که اتفاقاً این شعر را در سال‌های اخیر سروده.
«روح‌الله خالقی» ۳۵ ساله در کالبد مردی ۶۰ ساله
اما در کنار نگاه‌های جانبدارانه در روایت داستان « معمای شاه» ، یکی از اصلی‌ترین ایرادهایی که می‌شود به این سریال الف ویژه گرفت خطاهای تاریخی آن است. یکی از همین خطاهای تاریخی مربوط می‌شود به شخصیت «روح‌الله خالقی» که ما در جریان سریال این هنرمند را در قالب یک پیرمرد ۶۰تا ۷۰ ساله می‌بینیم این در حالی است که طبق اسناد تاریخی مرحوم«روح‌الله خالقی» در سال ۱۳۲۰ نهایتاً ۳۵ سال سن داشته است.
خواندن شعر «ای ایران» در سالی که بنان تنها ۱۰سال داشتبعد از گاف مربوط به محروم«روح‌الله خالقی» یکی دیگر از اشتباهات فاحش در پخش سریال مربوط به اجرای شعر«ای ایران» با صدای استاد بنان بود.این در حالی است که در سریال ما اجرای شعر ای ایران را در جریان سال‌های ۱۳۱۰می‌بینیم؛ یعنی درست در ایامی که استاد بنان در عالم واقع باید چیزی حدود ۱۰ سال سن داشته باشد و شاید جالب باشد که بدانیدکه استاد بنان شعر ای ایران را در سال‌های ۱۳۲۰به اجرا درآورده است.
استفاده زودهنگام از شخصیت «پری بلنده» در روایت تاریخی
پری بلنده در تاریخ یکی از شخصیت‌هایی است که در جریان کودتای ۲۸ مرداد مثل«شعبان بی‌مخ» در سرنگونی دولت مصدق یکی از مهره‌های بسیار تأثیرگذار محسوب می‌شده است. اما یکی از نکات جالب توجه در این سریال نشان دادن شخصیت«پری بلنده» است تا جایی که ما این شخصیت را در جریان اتفاقات و درگیری‌های سال ۱۳۲۰ می‌بینیم این در حالی است که در آن سال‌های خبری از این شخصیت در تاریخ نبوده است و نقش این شخصیت را باید در کودتای سال ۱۳۳۲ پیدا کنیم نه سال ۱۳۲۰
غلط املایی در نامه دکتر مصدقدر بخشی از تاریخ «حسن سالمی» که نوه «آیت‌الله کاشانی» است نامه‌ای را به دکتر مصدق می‌رساند و مصدق بعد از آن پاسخی بسیار معروف و دو خطی را به نامه می‌دهد و در اصل نامه می‌نویسد:« مرقومه حضرت آقا به وسیله آقا حسن آقای سالمی زیارت شد. اینجانب مستظهر به پشتیبانی ملت هستم والسّلام» اما ما در نمایش این بخش در سریال معمای شاه تصویر دستان و دست خط مصدق را می بینیم که جواب نامه را می‌نویسد؛ اما در کمال تعجب به جای کلمه «مستظهر» از غلط رایج«مستحضر» استفاده می‌کند.
غلام یعنی؛ جوان
یکی از ایرادهای عجیب و غریب در این سریال مربوط می‌شود به یکی از بخش‌های که شهید نواب صفوی می‌گوید:« سرنوشتم باید شبیه غلامی باشد که پادشاه می‌خواست او را بکشد و نمی‌شد تا اینکه غلام گفت باید من را به‌گونه‌ای بکشند که همه بگویند به خدای غلام ایمان آوردیم آمنا برب الغلام» که این بخش برمی‌گردد به ماجرای «اصحاب اخدود» که در سوره بروج به قسمتی از آن نیز اشاره شده است. اما سوال بزرگ اینجاست که در سریالی با این عظمت و صرف این همه هزینه برای ساختش کسی وجود نداشته که با اندکی تسلط به زبان عربی به جای ترجمه تحت الفظی عبارت،کلمه«غلام» را به درستی ترجمه کند؟! چون غلام در این جمله یعنی؛ جوان!
اعتراض زودهنگام به «امینی» در سال هایی که نبوداما گاف های تاریخی این سریال فقط به همین موضوع ختم نمی‌شود چون فارغ از اشتباه تاریخی حضور پری بنده در سال ۱۳۲۰ به جای سال ۱۳۳۲ ما در این سریال اتفاق جالب‌تر دیگری هم می‌بینیم و آن این است که در بخش‌هایی از این سریال می‌توانیم پری بلنده را در سال ۱۳۲۰ ببینیم که در آشوب‌های خیابانی شعارهایی علیه امینی می‌دهد این در حالی است که در آن زمانی امینی هیچ سمتی نداشته است و اصلاً معلوم نیست که چرا باید نوک پیکان آن توسط پری بلنده در سال ۱۳۲۰ به سمت او باشد.
حضور شاه در کاخی که در دهه۴۰وجود خارجی نداشتدر کنار همه اتفاقات در متن سریال اشتباهات تاریخی این عدم توجه و ناشی گری را در لوکیشن و طراحی صحنه کار را هم دید تا جایی که شاید بشود از استفاده از وسایل کوچک و بزرگ که متعلق به آن دوره نیستند چشم پوشی کرد اما یکی از گاف های غیر قابل اغماض در این ماجرا استفاده از لوکیشن کاخ نیاوران است تا جایی که ما در سال‌هایی ۴۴ و ۴۵ شاه را در ساختمان این کاخ می‌بینیم این در صورتی است که سال ساخت کاخ نیاوران به سال ۱۳۵۲ برمی‌گردد و در سال‌های ۴۴ و ۴۵ اصلاً وجود خارجی نداشته است.
نیمرو در ماهیتابه تفلون
این یکی از گاف های فاحشی است که حتی کسانی که شاید به ریزه‌کاری‌های تاریخی آشنا نباشند هم نسبت به آن واکنش نشان دادند و در شبکه‌های اجتماعی آن را دستمایه شوخی‌های مجازی خودشان کردند. در یکی از صحنه‌ها دکتر وزیری و پسرش را می‌بینیم که در حال گفتگو کردن با یکدیگر هستند و حرف‌هایشان تا جایی ادامه پیدا می‌کند که صبحانه را پدر و پسری می‌خورند اما حواسشان نیست که نباید نیمرو دو نفره شان در ماهیتابه تفلون میل کنند. چون هنوز در آن زمان ماهیتابه تفلونی وجود نداشته است.
استفاده از پارچ و لیوان امپراتوردر کنار ماهیتابه تفلون، استفاده از شعری که شاعرش در آن زمان اصلاً به دنیا نیامده یا کاخ نیاورانی که هنوز در دهه ۴۰ ساخته نشده است استفاده از این مدل پارچ و لیوان مدل امپراتور را هم اضافه کنید؛ طرح و مدلی که در آن زمان اصلاً وجود خارجی نداشته است.
استفاده از ادبیات رسمی در جملات عامیانهچیزی که شاید بیش از پیش باعث بشود که گاف ها و کم و کاستی‌های این سریال بیش از پیش به چشم مخاطب بیاید این است که سازندگان سریال« معمای شاه» روایتگر برهه‌ای از تاریخ هستند که بسیاری از افراد حاضر در آن عصر، هنوز هم هستند و این برهه از تاریخ را دیده‌اند تا جایی که این حجم از تفاوت بعد از پخش سریال اعتراض«جعفر والی» بازیگر نقش«روح الله خالقی» را هم به همراه داشت و از بازی در این سریال ابراز پشیمانی کرد. اما در کنار همه این‌ها فارغ از محتوای غیرقابل باور و جانبدارنه این سریال برای مخاطب و علی‌الخصوص مخاطب جوان، ادبیات گل درشت و استفاده از عبارات و کلمات قدیمی در دیالوگ‌ها و در دربار شاه هم نکته قابل اهمیتی است که شاید متناسب با همان دوره و همان عصر نبوده است کافی است فارغ از سخنرانی‌های شاه که جنبه رسمی داشته‌اند نگاهی به صحبت‌های عامیانه و غیر رسمی محمدرضا پهلوی بیندازید، به عنوان مثال اگر در اینترنت به سراغ مکالمه تلفنی لو رفته از شاه و امینی که توسط ساواک شنود می‌شده است بروید می‌بینید که نشان از ادبیاتی ساده‌تر و عامیانه‌تر از چیزی که در سریال هست دارد.
