این پایان جنگ نیست
ابتکار، جلال خوش
آزادسازی حلب از نیروهای داعش و خروج شورشیان از این شهر چشم‌انداز تازه‌ای را در صحنه جنگ سوریه ایجاد کرده است. آزادی حلب به معنای پایان جنگ نیست. روزگار طلایی داعش به سر رسیده است و هر روز بیش از دیروز مجبور به عقب نشینی از مواضع خود نه تنها در سوریه بلکه عراق نیز هست.اما آزادسازی حلب و عبور توافق شده نیروهای داعش و دیگر شورشیان از این شهر به سمت ادلب، آرایش جنگی را به‌گونه‌ای دیگر تغییر خواهد داد.
آنکارا در روزهای اخیر و چگونگی اجرای آتش بس در سوریه به درستی دریافته است که نمی‌توان اقتدار ایران را در تحولات منطقه‌ای نادیده گرفت. همینگونه است دیگر دولتهای محافظه‌کار عرب که توانایی ایران را در اتفاق‌های منطقه‌ای چه در سوریه، چه در عراق و لبنان محک زده‌اند. از این‌رو بخشی از راه‌حل سوریه بستگی به توافقاتی دارد که دولتهای منطقه با یکدیگر خواهند کرد. عدم توافق می‌تواند نه تنها به تشدید جنگ بلکه گسترش دامنه آن به اشکال مختلف بینجامد.
وضعیت فعلی تنها درچارچوب نظامی قابل تحلیل و پیش بینی است، درحالی که دیپلماسی برای دستیابی به راه‌حل پایان بخشی به جنگ خانگی در سوریه همچنان بلاتکلیف است. وعده دونالد ترامپ برای ایجاد مناطق امن در سوریه یک هشدار جدی در این باره است که جنگ خانگی سوریه تا آینده نامعلوم ادامه دارد؛ با این فرض که ممکن است تمامیت ارضی سوریه دچار تلاشی شود. لزوم دیپلماسی بیش از هر زمان خود را به رخ می‌کشد.
اعتماد
آنچه در این چهار سال بر یک شهر زیبا و آرام گذشت یک فاجعه به تمام معنا بود. فراموش نکنیم که حلب جزو آخرین مناطقی بود که وارد بحران سوریه شد. ابتد‌ا د‌رعا، ادلب، د‌یرالزور، حماه و حمص بودند ولی هیچ‌کد‌ام از این شهرها نمی‌توانستند به عنوان محلی برای استقرار نیروهای مخالف قرار گیرند؛ لذا به هر شکلی بود پای حلب به میان کشید‌ه شد و حکومت اسد نیز بیشتر توجه خود را معطوف به حلب و اطراف د‌مشق کرد.
کسانی که با حکومت بشار اسد درگیر بودند
آیا ممکن است یک نفر شهروند سوریه و ساکن حلب باشد و در کنار خواهر و براد‌ر و پد‌ر و ماد‌رش خمپاره پرتاب کند؟ قطعا یا خود‌ش از شهر خارج می‌شود یا خانواد‌ه را به بیرون و جای امن می‌برد. چنین نیرویی اشغالگر است و نه آزاد‌ی‌بخش. استفاد‌ه از عنوان سقوط حلب به معنای به رسمیت شناختن این نیروهاست. این عنوان را اگر سلفی‌ها استفاد‌ه کنند، عجیب نیست ولی دولتهای غربی چرا و با کد‌ام مجوز سیاسی آن را استفاد‌ه می‌کنند؟ آن هم در شرایطی که د‌ولت سوریه همچنان د‌ولت شناخته شده این کشور است و در سازمان ملل حضور دارد.
در مقابل کسانی که پایان جنگ در حلب را سقوط حلب می نامند گروهی که از عنوان آزادی حلب استفاد‌ه کرد‌ه‌اند، حد‌اقل این تناقض را ند‌ارند زیرا د‌ولت سوریه را به رسمیت می‌شناسند و بازگشت تسلط آنان بر این شهر را آزادی آن می‌د‌انند. تنها نکته‌ای که در این میان وجود دارد جنایات انجام‌شد‌ه در جریان این جنگ است. هرچند این جنایات به هر صورتی باشد ناقض منطق فوق نیست، همچنان که آزادی برلین و سقوط رایش سوم تحت تاثیر جنایات انجام شده در آن قرار نگرفت. ولی می‌توان د‌رباره این جنایات نیز به صورت مستقل بحث کرد، البته نه با روایت رسانه‌های غربی که در این موارد یک‌سویه عمل می‌کنند.