چگونه اسناد متنی خود ( به زبان فارسی ) را با دیگران به اشتراک می گذارید ؟ به لحاظ تئوری می توان گفت بی شمار راه برای انجام این کار وجود دارد : در حقیقت اگر همچنان از راه های وقت گیر سنتی استفاده می کنید ، احتمالاً آنها را با دست می نویسید و برای دیگران پست می کنید .
در این روش هیچ مشکلی برای گیرنده در مطالعه متن مورد نظر وجود ندارد . اما مشکل از زمانی آغاز می شود که شما به هزار و یک دلیل می خواهید از کامپیوتر برای این کار استفاده نمایید ( سوای مزایای رسمی بودن کار ـ به خصوص در کارهای اداری و بین المللی ـ همه ما می دانیم که سرعت ارسال نامه ها و پیام های شما از طریق پست الکترونیک ـ که به لحاظ تئوری ممکن است به دلیل ترافیک بالای شبکه مدتی طول بکشد تا ارسال شود ـ عملا صدها برابر سریع تر از سریع ترین سرویس های پستی جهان است ).
اما بزرگترین مشکل آن است که متاسفانه به دلیل عدم حمایت کامل سیستم عامل گوناگون ( و در راس آنها باز هم مانند همیشه ویندوز مشکل آفرین ) از زبان فارسی ، چنین اسنادی در حالت عادی هیچگاه درست به مقصد نمی رسند ( مگر آنکه سیستم عامل فرستنده و گیرنده دقیقاً از یک نوع و یک پلت فرم باشند و هر دو قادر به حمایت از زبان فارسی در یک سطح باشند ) .
در چنین حالتی است که کاربران اصولاً به دنبال راه دیگری می گردند تا اسناد را صحیح و سالم به مقصد برسانند .
در اینجا هم بی شمار راه وجود دارد :
از تهیه عکس ( بافت گرافیکی ) از تک تک صفحات سند گرفته تا قرار دادن آن در یک وبلاگ یا سایت و ... همین جا این را هم بگوییم که این روش ها هیچ مشکلی ندارند و در بیشتر مواقع جواب هم داده اند و شاید تنها مشکلی که متوجه چنین روشهایی است ، آن است که مثلا در روش عکسبرداری ( ایجاد یک فایل گرافیکی ) از اسناد ، مشکل در ارسال چنین عکس های متعدد و سنگینی به صورت پیوست یک e _ mail است که در نهایت اکثرا بیش از چند مگابایت پیوست را نمی پذیرند ( البته سوای سرویس پست الکترونیک GMAIL که دهان نویسنده را هم بسته است ! )
ضمن اینکه در روش دوم هم اولا محدودیت زیادی از لحاظ راه اندازی سایت برای بسیاری وجود دارد و ثانیا اگر هم دست به دامن وبلاگ شویم ، مگر چند سایت ارائه دهنده وبلاگ فارسی در اینترنت وجود دارند ؟ در واقع یا باید عضو پرشین بلاگ ( با سرعت مایوس کننده اش ) شویم و یا آن که تسلیم امکانات واقعاً محدود blogsky.com شویم ( البته زبان HTML را بدانیم می توانیم حتی در blogsky.com هم یک وبلاگ فارسی واقعا مجهز ارائه دهیم ) .
در هر حال انتخاب با شماست و می توانید یکی از راه های گفته شده در بالا را به کار ببندید ؛ اما به شما توصیه می کنیم که حتی برای افزایش اطلاعاتتان هم که شده این مقاله را بخوانید .
در حقیقت شما می توانید از همین حالا مطمئن باشید که با خواندن این مقاله و عمل به پیشنهاد های داده شده در آن مشتری پر و پا قرص PDF و امکانات بی نظیر آن خواهید شد و ـ اگر اهل Credit Card و خرید اینترنتی باشید ـ به زودی شما را در کتابفروشی های Online ایرانی و خارجی که کتاب های الکترونیکی عرضه می کنند خواهیم دید !
● PDF چیست ؟
در انقلابی بودن این فرمت شک نکنید ، چرا که در نبود این فرمت جهانگیر ، بدون شک بازار کتاب ها و کتابخانه های الکترونیکی تا این حد متحول نمی شد ؛ اما چرا ؟
PDF سـر نام واژه های Portable Document Format است . یعنی فرمت سند قابل حمل . حالا منظور از این نام چیست ؟ مقصود همین ویژگی حفظ دقیق و عدم تغییر محتویات اسناد متنی شما در قالب این فرمت است ( و چه نام با مسمائی ! ) . باور کنید PDF حقیقتاً امانتداری امین است !
ضمنا گرچه نرم افزار های واقعا متعدد و متنوعی برای کار با PDF ها وجود دارند اما حرفه ای ترین نرم افزار ( و یا در شرایط کنونی بهتر است بگوییم مجموعه نرم افزار ها ) در تمامی زمینه های کار با اسناد PDF ، بدون شک همانی است که همه ما می دانیم و حتی ـ اگر اغراق نباشد PDF ـ را با نام آن می شناسیم :
نرم افزار Acrobat محصول شرکت معظم Adobe . این نرم افزار حقیقتاً در زمینه کار با PDF ها بی نظیر است و انصافاً و علی رغم تمامی تلاش های شرکت های دیگر فعال در این زمینه ، می توان گفت که ۳ حرف PDF در ۵ حرف Adobe خلاصه شده است !
البته خوانندگانی که به تازگی کار با کامپیوتر را آغاز کرده اند ، بد نیست بدانند شرکت Adobe انبوهی از برترین نرم افزار های روز جهان را در زمینه های گوناگونی طراحی و عرضه نموده است که از مهم ترین آنها به نرم افزار مشهور و محبوب Photoshop در زمینه ویرایش تصاویر ( که بی شک نبرد سنگین عرصه نرم افزار های گرافیکی را تنها به Corel Draw باخته است و بس ) ، نرم افزار پر کاربرد Premier در زمینه ویرایش فیلم ( که البته رقبای بسیار نیرومندی دارد ) ، و نرم افزار زیبا ، حرفه ای و کار آمد In _ Design در طراحی صفحات وب می توان اشاره کرد .
به عبارت دیگر Adobe حقیقتاً الگویی تمام عیار برای تمامی شرکت های برنامه نویسی ایرانی و غیر ایرانی است . شرکتی که با مقایسه سرمایه اولیه و قیمت سهام آن در آغاز به کار و اکنون ، می توان گفت از صفر شروع کرد ...
● هدف از این مقاله :
این مقاله ابتدا قصد ندارد که نحوه کار با نرم افزارAdobe Acrobat را توضیح دهد ( که این خود ـ اگر کامل گفته شود ـ یک کتاب را می طلبد ) ، اما در کنار راه هایی که برای ساخت PDF به کمک برنامه های دیگر ارائه می دهد ، راه اصلی را که همانا ساخت PDF با این برنامه ( Adobe Acrobat ) است به کاربران علاقه مند می آموزد . پس با ما همراه شوید !
● بررسی راه های ساخت PDF :
به طور کلی بر اساس قدرت مثال زدنی نرم افزار Adobe Acrobat ، ۲ راه برای ساخت PDF استفاده نماییم و دیگر آنکه از برنامه های کم حجم دیگر ( که بیشتر به صورت Plug _ in نصب می شوند ) بهره برده و از سایت های ارائه دهنده امکان ساخت PDF به صورت Online استفاده کنیم .
اما در هر دو صورت باید دانست که اساس کار همه این روش ها بر یک چیز است و آن ایجاد چاپگر مجازی در ویندوز برای دادن خروجی به روی PDF می باشد . البته باور آن کمی سخت است ، اما واقعیت چیزی جز این نیست .
نکته مهم : اگر می خواهید از طریق Acrobat اقدام به ساخت PDF نمایید ، باید بگوییم که نیازی به ایجاد چاپگر مجازی ندارید ( به دلیلی که در ادامه مطلب ذکر خواهد شد . )
● روش ساخت چاپگر مجازی در ویندوز برای استفاده از امکان ساخت PDF :
نخست باید اشاره کنیم که یک چاپگر مجازی چه کار می کند ؟ اصولا چاپگر مجازی ، اصطلاحی در بدو امر گمراه کننده است ، چرا که به لحاظ توریک کاری فراتر از گزینه Save as… در برنامه های معمولی انجام نمی دهد .
اما باید دانست که این نام را از آن جهت بدان داده اند که همچنین یک چاپگر واقعی راهی برای تبدیل اسناد مهم شما به یک شکل تازه ( در اینجا فرمت نابی مانند PDF ) می دهد . یعنی عملا کاری را انجام می دهد که هیچ نرم افزار و درایور دیگری نمی تواند انجام دهد ؛ درست مانند چاپگر که کاری را انجام می دهد که هرگز نمی توانید از طریق دیگری به غیر از آن ، به انجام برسانید .
جالب است بدانید که نحوه نصب این چاپگر مجازی همانند چاپگرهای دیگر است . کافی است به مراحل زیر عمل نمایید :
ـ در کنترل پانل ویندوز خود گزینه Printers and Faxes را انتخاب نمایید .
ـ در صفحه جدید ، گزینه ی Add Printer را بر گزینید .
ـ دکمه next را کلیک کنید و در صفحه بعد ، با انتخاب گزینه نخست و فعال کردن جعبه انتخاب زیر آن ( Automatically detect and install) سپس مجددا دکمه next را کلیک کنید .
ـ ویندوز پس از جستجوی Device های کامپیوتر شما ، در صفحه بعد اعلام می کند که چاپگری نیافته است . باز هم next !
ـ در صفحه بعد از منوی کشویی بالایی ، گزینه آخر ( Print to File ) : File را انتخاب کنید و طبق معمول با کلیک روی دکمه next به مرحله بعد بروید .
ـ اینجا در واقع اصلی ترین قسمت کار است . اگر لیست سمت راست را بگردید ، به طور قطع به چاپگر هایی که به نام Post Script مشهورند بر خواهید خورد ( دقت کنید که در نام تمامی این چاپگر ها عبارت Post Script حتماً قید شده است .)
نکته : در لیست سمت چپ نام کارخانه های تولید کننده چاپگر را می بینید . تقریبا همه آنها از چاپگر های Post Script پشتیبانی می کنند . اگر حوصله دارید می توانید یک یک آنها را انتخاب کنید و در لیست سمت راست به دنبال چاپگر دلخواه خود بگردید .
ضمنا اگر از ویندوز XP Professional استفاده می کنید ، جهت هماهنگی بیشتر مثلا در زیر گروه HP ، چاپگر HP LaserJet ۶P/۶MP Post Script را برگزینید و next را کلیک کنید .ـ در صفحه جدید می توانید نامی را به دلخواه برای چاپگر خود تعیین کنید و یا آنکه اگر ترجیح می دهید ، از نام پیش فرض چاپگر استفاده نمایید . همچنین می توانید چاپگر را به عنوان چاپگر پیش فرض خود بپذیرید و یا آنکه رد کنید . سپس با کلیک روی Next به مرحله بعد بروید.
ـ در صفحه بعد از شما پرسیده می شود که آیا مایلید صفحه ای آزمایشی را با چاپگر انتخابی خود به صورت آزمایشی چاپ نمایید ، که البته توصیه می کنیم در این مرحله چنین کاری نکنید . باز هم Next را کلیک کنید و در صفحه بعد دکمه Finish را کلیک نمایید .
ـ حال ویندوز شروع به کپی کردن فایلهای راه انداز چاپگر می کند ...
ـ کار تمام است !
اینک می توانید این چاپگر را مطابق شکل (۱) در همان منوی Printers and Faxes در کنترل پانل ویندوزتان بیابید .
همچنین توجه شما را به این نکته جلب می کنیم که این همه کار نیست و درست است که از این پس در هر برنامه واژه پرداز یا ویرایشگر متن می توانید این چاپگر را مورد استفاده قرار دهید ، اما بدانید که فایل خروجی معمولاً با فرمت فایلهای چاپگر ذخیره می شود و برای تبدیل آن به PDF می بایست فایل خروجی چاپگر مجازی را در چاپگر مجازی ای که به همراه Acrobat نصب می شود باز کرده و تحت فرمت PDF ذخیره کنید ، و یا آنکه همین کار را در محیط نرم افزار های دیگری که در این مقاله به آنها پرداخته خواهد شد ، انجام دهید .
البته در بخش بعد روشهایی غیر از استفاده ازAdobe Acrobat را مورد بحث قرار خواهیم داد .
● آشنایی با برنامه های جانبی ساخت PDF ( مبتنی بر چاپگر های Post Script ) :
با مراجعه به سایت download.com و جستجو درباره PDF به لیست طویلی از انواع و اقسام برنامه های ساخت ، ویرایش و یا مطالعه اسناد PDF بر خواهید خورد .
برخی از آنها با بهره گیری از امکانات جذاب و قابل قبول خود حتی داعیه رقابت با Adobe Acrobat را در سر می پرورانند و بخری دیگر با تواضع ، تنها وظیفه کوچک ( اما مهم ) خود را انجام می دهند .
مثلاً برنامه کوچک PDF۹۹۵ که یک محصول آلمانی است ، نمونه بسیار خوب برای چنین برنامه هایی است . این برنامه به همراه خود یک چاپگر مجازی روی ویندوز نصب می کند که شما را حتی از نصب دستی چاپگر های Post Script بی نیاز می سازد ( اما باید بدانید که همه برنامه ها لزوماً چنین کاری نمی کنند ) .
ضمنا برای دریافت این برنامه به نشانی www.pdf۹۹۵.com نیز می توانید مراجعه فرمایید .
همانگونه که گفتیم ، برخی سایت ها هم تنها به صورت Online امکان ساخت PDF را به شما می دهند که سایت معتبر و خوب www.pdfconverter.com نیز از آن دسته است ( سایت شرکت Adobe نیز چنین امکانی را برای دارندگان نسخه های Reader Acrobat فراهم کرده است ) .
برای استفاده از امکانات این سایت می بایست ابتدا در آن ثبت نام نمایید . سپس یک e _ mail از سوی سایت برای شما فرستاده می شود که ضمن گرفتن تاییدیه ( مبنی بر اینکه خون شما خواستار استفاده از خدمات سایت شده اید ) به شما پیوندی ( link ) را معرفی می کند که از آن پس با مراجعه به آن می توانید از سرویس PDF سازی سایت استفاده کنید.
نکته (۱) : توجه فرمایید که هرزنامه هایی را که از سوی سایتهای Pornographic برای شما ارسال می شود ، تحت هیچ شرایطی حتی باز نکنید . چنین e _ mail هایی با عناوین فریبنده برای شما ارسال می شوند و سعی می کنند شما را به استفاده از سایت خود ( و یا دست کم باز کردن خود نامه ) ترغیب کنند .
تمامی آنها هم یک بخش ثابت دارند و آن اینکه از شما تاییدیه ای می خواهند که مثلا بدانند آیا شما در سرویس گروه های خبری آنها ثبت نام کرده ای ، که البته بهانه ای بیش نیست و کافی است شما حتی روی پیوند رد اشتراک در گروه های خبری آنها کلیک کنید تا از آن پس با سیل چنین نامه هایی مواجه شوید .
دلیل آن هم ساده است : آنها برای ارسال نامه های خود از برنامه هایی خاص استفاده می کنند که با استفاده از الگوریتم های ویژه خود نشانی هایی می آفرینند و نامه ها را به تمامی آن نشانی ها ارسال می کنند ( صرف نظر از آنکه آیا چنین نشانی هایی واقعاً وجود دارند یا خیر ؛ در واقع مانند پرتاب تیری در تاریکی ) .
حال شما با حتی رد کردن چنین نشانی ای تصادفاً وجود دارد . در این حال در اغلب موارد دیگر حتی نمی توانید نامه های آنها را فیلتر کنید ، چرا که آنها از نشانی های جعلی به عنوان فرستنده استفاده می کنند مثلاً Kelly@qwerasdf.com حال اگر برنامه ضد ویروسی روی سیستم خود نصب نکرده اید ، توصیه می کنیم چنین نامه هایی را حتی باز هم نکنید . واقعیت آن است که شرکت های ضد ویروس سازی ای که با سایت های ارائه دهنده پست الکترونیک همکاری می کنند تنها پیوست های نامه ها را اسکن می کنند و در بیشتر مواقع کاری به کار صفحات نامه ها ندارند .
در چنین حالتی است که یک برنامه نویس خبره می تواند به سادگی کدی را در متن صفحه HTML نامه بنویسد که حتی اگر شما تنها نامه را باز کنید ، کرمی را روی کامپیوتر شما نصب کند که علاوه بر آگاه ساختن آنها از وجود داشتن نشانی مورد نظر ، فعالیت های روزمره شما در اینترنت را به سایت آنها گزارش دهد ... از ما به شما نصیحت !
نکته (۲) : در ادامه مبحث مربوط به دیگر برنامه های تولید کننده PDF لازم می دانم نرم افزار مفید و قدرتمند Easy Office را به شما معرفی کنم که مدت ها در لیست برنامه های برتر سایت download.com قرار داشته و دارد .
این برنامه پر توان ، امکانات بسیار زیادی در انجام کارهای اداری ( و نیز کارهای روزمره و بعضا خانگی ) در اختیار شما می گذارد و در کنار آن امکان گرفتن خروجی PDF را هم به شما می دهد .
تنها مشکل آن هم حجم بالای آن برای دانلود است که البته ضمن توصیه فراوان به دانلود و حتی خرید آن ( برای دارندگان کارت های اعتباری بین المللی ) پیشنهاد می کنیم برای دانلود آن از برنامه هایی چون download Accelerator ، Flash Get Plus (DAP) و یا از برنامه های دانلود توکار مرورگر های قدرتمند Opera Browser و Netscape Communicator استفاده فرمایید .
البته به اعتقاد نگارنده ، بهترین راه جست سازگاری کامل نسخه PDF با زبان فارسی ، همانا استفاده از Adobe Acrobat است که در ادامه به آن می پردازیم .
● استفاده از Adobe Acrobat برای PDF سازی :
در نظر داشته باشید که شرکت ادوب نرم افزار Acrobatرا در نسخه های گوناگونی عرضه کرده است . در حقیقت از میان تمامی نسخه های Acrobat ، تنها نسخه Reader Acrobat رایگان است که البته آن هم امکان ساخت PDF ندارد و تنها با آن می توانیدد PDF را بخوانید ( که در آن هم البته نعمت بزرگی است ! / ضمن اینکه در ایران همه نسخه ها مذکور رایگان بوده و با صرف مبلغی بسیار ناچیز می توانید صاحب نرم افزاری شوید که خیلی ها در اروپا و آمریکا فقط خوابش را می بینند ) .
در حقیقت شما برای استفاده از نسخه PDF ساز Acrobat ، باید نسخه ای از Adobe را بخرید که در نام آن Acrobat Writer یا چیزی شبیه این قید شده باشد .
راه دیگر دانلود نسخه PDF ساز برنامه از وب سایت دانشگاه صنعتی شریف به نشانی http://cabinet.ce,sharif.edu است و نگارنده برای ساخت PDF از همین نسخه دانشگاه صنعتی شریف استفاده می کنیم ... اما برویم سر اصل مطلب !
● ساخت PDF با کمک Acrobat Adobe :
فرض ما بر آن است که شما برنامه را تهیه و نصب کرده اید . اینک باقی قضایا ...
نکته : علامت مشخصه نصب موفق نسخه PDF Writer برنامه Adobe Acrobat آن است که نوار ابزاری را به نوار های ابزار برنامه Microsoft Word می افزاید .
بدیهی است که برای ساخت PDF کافی است فایل آماده شده در MS _ Word را باز کرده و از همان نوار ابزار مورد نظر ، دکمه اول از سمت چپ را کلیک کنید ( دکمه سمت راست افزون بر این کار ، آن را e _ mail هم می کند ) .
با انجام این کار ابتدا پنجره Save باز می شود . حال مسیر و نام فایل PFD را بدهید و دکمه Save را کلیک نمایید .
سپس Acrobat طی روندی شروع به ساخت فایل می کند .
در پایان این پروسه است که شما یک فایل PFD کامل و آماده به زبان فارسی خواهید داشت .
اینک کافی است آن را برای دوست یا همکارتان بفرستید و مطمئن باشید که گیرنده فایل به شرط داشتن نسخه ای از برنامه Adobe Acrobat قادر خواهد بود فایل را دقیقاً آن گونه که شما نوشته و یا طراحی کرده اید ( مانند متونی که حاوی جداول ، نمودار و ... هستند ) بخواند و بدون کوچکترین تغییری مشاهده کند . اینک همه چیز تنها و تنها به سبک و قدرت نگارش شما بستگی دارد !