امروز با...
رحیم رئیس نیا
نویسنده: سایرمحمدی
«نهضت های آرمانی هم پیوند و بدرالدین» عنوان جدیدترین کتاب رحیم رئیس نیاست که ازسوی انتشارات مبنا منتشر شده است.
«ایران و عثمانی» در آستانه قرن بیستم کتاب دیگری از این مورخ است که در دو جلد چندی پیش به وسیله انتشارات ستوده تبریز با همکاری انتشارات مبنا به بازار آمد. رئیس نیا متولد ۱۳۱۹ در تبریز، دکترای تاریخ دارد و حدود ۴۰ عنوان کتاب (اعم از تألیف و ترجمه) در دو حوزه تاریخ و رمان در کارنامه اش دیده می شود. وی که سال ها در دانشگاه های کشور تدریس می کرد، آثاری چون: آذربایجان در سیر تاریخ ایران (سه جلد)، دو مبارز جنبش مشروطه: ستارخان و شیخ محمد خیابانی، زمینه های اجتماعی و اقتصادی جنبش مشروطه و تاریخ سده های میانه، تاریخچه نهضت های رهایی بخش را منتشر کرده است و ترجمه رمان های ارباب های آقچاساز، قهردریا، تبریز مه آلود، بابک و... را به بازار فرستاد.
\ در کتابی که با عنوان «نهضت های آرمانی هم پیوند و بدرالدین» نوشته و منتشر کرده اید، به چه نهضت هایی می پردازد؟
> شیخ بدرالدین، شخصیتی اسلامی - سیاسی بود که در اجتهاد مقامی هم ردیف قاضی عسکر داشت. وی در دولت عثمانی که با دوره تیمور لنگ همزمان می شود، یعنی اواخر قرن هشتم و اوایل قرن نهم فعال بود. شیخ بدرالدین نظریاتی درباره عدالت اجتماعی داشت که پیروان زیادی را با خود همراه کرد. من در این کتاب سعی کردم تمام جریاناتی که می توانستند به نحوی با این جنبش ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم داشته باشند، معرفی کنم. همچنین هم نهضت هایی که برجنبش شیخ بدرالدین توانستند تأثیربگذارند و هم نهضت هایی که از جنبش شیخ بدرالدین تأثیر پذیرفته اند، موردبررسی قرارگرفته اند. حتی نهضت های دیگری که مانند نهضت شیخ بدرالدین در قرون وسطا فعال بودند و تعدادشان هم زیاد بود. نهضت هایی که درپی تفکرات عدالت طلبانه با نظام های حاکم درگیر بودند در این کتاب مورد بررسی قرارمی گیرند. شیخ بدرالدین در ایران چهره گمنامی است؛ درحالی که در ناظم حکمت، شاعر بزرگ ترکیه، یک منظومه بلند درباره او سروده و به همین نام منتشر کرده است و در بسیاری از کشورها هم شخصیت شناخته شده ای است.
\ کتاب «ایران و عثمانی» در قرن بیستم به چه مباحثی می پردازد؟
> کتاب «ایران و عثمانی» یک بار در حوالی سال ۷۲ چاپ شده بود و به تازگی در دو جلد تجدید چاپ شده است. مباحث این کتاب به رویدادهای ایران و عثمانی در آستانه قرن بیستم می پردازد. بویژه تا مقطع انقلاب مشروطه در ایران و انقلاب مشروطه در عثمانی در سال ۱۹۰۸ میلادی را دربرمی گیرد. به طور کلی جلد اول کتاب از پیوندهای روشنفکری در ایران و عثمانی و قفقاز روایت می کند.آذربایجان در آن مقطع تاریخی نقش لولایی را دارد که جنبش روشنفکری عثمانی را با جنبش روشنفکری ایران پیوند می دهد و تأثیرات متقابل آن ها را بررسی می کند. مضمون کلی کتاب به حوادث و رویدادهای صدسال پیش از مشروطه می پردازد و بویژه به سال های آخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم اشاره دارد.